Ανταύγειες λογοτεχνικότητας
ΠΑΡΙΣΙ, 28 Φεβρουαρίου.
ΕΝΙΟΤΕ οι περιπλανήσεις ξεκινούν από το λεξικό. Το γαλλικό ρήμα «flaner» αποδίδει, σύμφωνα με το «Petit Robert», το «να περιφέρεται κανείς χωρίς βιασύνη, αφήνοντας τον εαυτό του στις εντυπώσεις και στις εικόνες κάθε στιγμής». Στον «επαρκή αναγνώστη» (κατά Μονταίνιο και, πλησιέστερα στα καθ' ημάς, κατά Σεφέρη) ο ήχος αλλά και η σημασία της λέξης θυμίζει Προυστ. Αν μάλιστα μια πόλη «δέχεται χωρίς κανένα χάσμα» τον προαναφερθέντα συνειρμό, αυτή είναι το Παρίσι.
Σε πείσμα της αντιποιητικής εποχής μας (αλλά και της γενικευμένης γκρίνιας για την οικονομική πολιτική του πρωθυπουργού Λιονέλ Ζοσπέν) η «Πόλη του Φωτός» διατηρεί ακέραιες τις λογοτεχνικές της συνδηλώσεις και ας έχει περιθωριοποιηθεί η γαλλική γλώσσα μέσα στον σύγχρονο αγγλοαμερικανικό ωκεανό. Ασφαλώς, αν το καλοσκεφθεί κανείς, εν έτει 1998, η «λογοτεχνικότητα» του Παρισιού δεν έχει πρόσωπο. Κακά τα ψέματα, τα μεγάλα ονόματα της σύγχρονης διεθνούς λογοτεχνίας (ο Πολ Οστερ, ο Αντόνιο Ταμπούκι, ο Κάρλος Φουέντες) δεν είναι γαλλικής υπηκοότητας· δεν είναι καν βέβαιο ότι περνούν από το Παρίσι συχνότερα από το Λονδίνο πόσο μάλλον από τη Νέα Υόρκη.
Εντούτοις, η μητρόπολη που διασχίζει ο Σηκουάνας έχει έναν αέρα λογοτεχνικό, τον οποίο οι προαναφερθείσες «κοσμοπόλεις» δεν μπορούν να συναγωνισθούν. Είναι οι φιλολογικές αναφορές που γεννούν οι στιγμές της παρισινής καθημερινότητας. Το αστραφτερό γέλιο μιας μελαχρινής παριζιάνας στην brasserie «Balzar» της Rue des Ecoles, κοντά στη Σορβόννη, θυμίζει στίχο του Πολ Ελιάρ. Οι κήποι του Λουξεμβούργου ζωντανεύουν τον Σαρλ Σουάν και τον νεανικό έρωτα του αφηγητή της «Αναζήτησης του Χαμένου Χρόνου» για την κοκκινομάλλα («rousse») Ζιλμπέρτ. Τα βουλεβάρτα του Παρισιού θυμίζουν Φλομπέρ της «Αισθηματικής Αγωγής» και Χέμινγκγουεϊ της «Κινούμενης»· Φιτζέραλντ του «Τρυφερή είναι η νύχτα» και γιατί όχι; Εμπειρίκο του «Ο Βασιλιάς ο Κονγκ».
Η απαρίθμηση είναι, αναμφιβόλως, ενδεικτική· το λογοτεχνικό Παρίσι η αίσθησή του στριμώχνεται δύσκολα σε έναν βιβλιογραφικό κατάλογο. Αρκεί να πει κανείς ότι οι αντανακλάσεις στις βιτρίνες της «αριστερής όχθης» έχουν λογοτεχνικά χρώματα· ότι το φευγαλέο σούρσιμο μιας γκαμπαρντίνας φέρνει εξ ορισμού στον νου την ιντελιγκέντσια ενώ στο Λονδίνο και στη Νέα Υόρκη οφείλεται στο βιαστικό περπάτημα ενός από τους γιάπις της χρηματαγοράς.
Κοντολογίς, το Παρίσι, πόλη ιστορημένη χίλιες φορές στις σελίδες της λογοτεχνίας, μεταμορφώνει ή, διαφορετικά ειπωμένο, προσδίδει ένα είδος «φιλολογικής υπεραξίας» στην καθημερινότητα. Εντούτοις, η ιδιότητα αυτή δεν οφείλεται μόνο στο πλούσιο παρελθόν της πόλης αλλά και στο στατικό παρόν της. Σε αντίθεση με τη Νέα Υόρκη ή το Λονδίνο, τον Αγιο Φραγκίσκο ή το Τόκιο, η «Πόλη του Φωτός» δεν βρίσκεται στο επίκεντρο των εξελίξεων της ψηφιακής παγκοσμιοποιημένης εποχής μας. Η βιαιότητα του νέου δεν έρχεται να απειλήσει τη λάμψη του παλαιού ή μάλλον το λυκόφως της λογοτεχνικότητας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου